سرور عالم، پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) در کلامی زیبا، نماز را به سر انسان تشبیه نموده و می فرماید: «مَوضعُ الصَلاةِ مِن الدینِ کَمَوضعِ الرأسِ مِنَ الجَسَد»1 ؛ جایگاه نماز در دین، همانند جایگاه سر در بدن است.

این تشبیه زیبا، در کلام نورانی حضرت بدین خاطر است که، در بدن آدمی هر عضوی از اعضاء بدن به نوبه ی خود، وظیفه ای مهمّ را عهده دار هستند، ولی در این میان نقش سر، از همه مهمّتر است، زیرا مغز که فرمانده ی بدن بوده و تصمیم گیری ها در آن انجام می گیرد، در سر انسان قرار گرفته است.

حضوری عاشقانه

آدمی در این کره ی خاکی همیشه آرزوهایی را در آسمان ذهن خود به زیباترین شکل نقاشی نموده و برای رسیدن به آنها، نهایت تلاش خود را انجام می دهد. طبیعی است که از میان انبوه آرزوهایش یکی از آنها، بیشتر خودنمایی کرده و چون ستاره ای چشمک زنان از او دلربایی می کند، مؤمنین خداجویی نیز، از این امر مستثنی نبوده، آنها در صفحه ی قلب خود آرزویی را حک نموده اند که از نظر اهمیّت، در حدی است که بیان و قلم از توصیف آن عاجز است.

معنای حضور قلب

حضور قلب در نماز به این معنا است که انسان در نماز، دل را با زبان همراه نماید، به گونه ای که با تمام وجود، خود را در محضر خداوند بی مثال ببیند و تمام توجّه و حواس خود را به سوی آن قدرت بی نظیر، متمرکز نماید، و به تعبیر عوامانه، شش دانگ حواسش نزد خداوند بی همتا باشد.

در نماز، باید تمام مملکت باطن را در اختیار حضرت حق قرار داده و با چشم دل به جمال یار بنگریم تا شربت حیاتبخش عشق را به ما چشانده و با آن عمق وجودمان را سیراب نماییم.

نمازی که در آن انسان، فقط زبانش ذکر خدا بگوید و دلش جای دیگر باشد، عین نفاق و دورویی است. ششمین اختر تابناک آسمان ولایت امام صادق(علیه السلام) در مورد چنین اشخاصی می فرماید: خداوند به چنین نمازگزارانی خطاب می کند: «اَتَخدَعُنی؟ و بِعّزَّتی وَ جَلالی، لاُ حرّمنّک حلاوةَ ذکری، لا حجبنّکَ عَن قُربی و المَسَرَّة بِمناجاتی.»2 آیا با من حیله گری و نیرنگ می کنی؟ سوگند به عزّت و جلال خودم، شیرینی یاد خود را از تو می گیرم و تو را از مقام قرب خویش و لذّت مناجاتم محروم می کنم.

امام خمینی در خطاب به فرزندشان ، مرحوم حاج احمد ، نوشته اند :

پسرم ! همت کن و از هوای نفسانیه – کد حد و حصر ندارد – بکاه و از خدای متعال (جل و علا) استمداد کن که بی مدد او ، کسی به جایی نرود . نماز ، این معراج عارفان و سفر عاشقان راه و وصول به این مقصد است .

اگر توفیق یابی و یابیم به تحقق یک رکعت آن و مشاهده انوار مکنون در آن و اسرار مرموز آن ،ولو ب قدرت طاقت خویش ، شمه ای از مقصد و مقصود اولیای خدا را استشمام نموده ایم و دورنمایی از صلاه معراج سید انبیا و عرفا (عیله و علی آله الصلاه و السلام) را مشاهده کرده ایم ، که خداوند منان ما و شما را به این نعمت بزرگ ، منت نهد

 راه ، بس دور است و بسیار خطر ناک و محتاج به زاد و راحله فراوان : و زاد امثال من ، یا هیچ است ،یا بسیار اندک مگر لطف دوست (جل و علا) شامل شود و دستگیری کند 

وچه زیبا و با اطمینان ، بعد از این همه تقید نماز و عبادت ، این بزرگ مرد عرصه بندگی وصیت نامه خود می فرموده اند :

(( با دلی آرام و قبلی مطئن و روحی شاد و ضمیری امیدوار به فضل از خدمت خواهران و برداران مرخص و بسوی جایگاه ابدی سفر می کنم )).

1) باعث خشنودي خدا و دوستي ملائكه است.
2) باعث مباهات خداوند بر فرشتگان است.
3) باعث درخشش براي اهل آسمان همانند ستارگان است.
4) باعث روشني دل است.
5) باعث استجابت سريع دعا است.
 به ادامه مطلب بروید

در روايتى آمده است : مردى به زنى نظر داشت ، زن شوى خويش را از اين ماجرا آگاه ساخت ، شوهرش گفت : به او بگو چهل بامداد در نماز جماعت حاضر شو...، آنگاه من تسليم تو خواهم بود.
آن مرد پذيرفت و چند روز پياپى به نماز آمد، و به زن پيغام داد كه من توبه كرده ام و ديگر از تو تقاضايى ندارم .
زن جريان را به شوى خويش باز گفت ، شوهر گفت : مى دانستم كه «نماز»، او را اصلاح مى كند؛ زيرا خداوند فرموده است :
(اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الفَحْشاءِ وَالمُنْكَرِ ). (28)
يعنى :«به راستى كه نماز، از فحشا و منكر، جلوگيرى مى كند».

تربیت الهی انسان، نیازمند مقدمات و زمینه‌هایی است تا والدین بتوانند در این امر موفق شده و فرهنگ نماز را در وجود فرزندانشان ماندگار کنند.

والدین باید همچون باغبانی دانا و دلسوز، بستر رشد گل‌های باغ خود را بشناسند و با بهره‌گیری از زمینه‌های مناسب، شاهد شکفتن گل‌های باغشان باشند تا عطر دل‌انگیز عشق و بندگی را در قلوب آنان به یادگار بگذارند.

زمینه‌سازی و فراهم کردن شرایط و بهره‌گیری از زمینه‌های مختلف مادی و معنوی، لازم است بیشتر در دوران کودکی و نوجوانی و قبل از سن بلوغ شرعی تحقق یابد تا والدین بتوانند در این سن، فرزندانشان را با نماز و نحوه ارتباط با خدا آشنا سازند، وگرنه در سن بلوغ و بعد از آن، دچار مشکل خواهند شد.

زمینه‌های تربیتی نماز را به زمینه‌های بیرونی مانند محیط خانوادگی و رفتار و برخورد اطرافیان با کودک و نوجوان، و زمینه‌های درونی که مربوط به خود کودک و نوجوان است، می‌توان تقسیم کرد.

به ادامه مطلب بروید

پیوند محکمی بین اسلام و خطابه وجود دارد و آن این که در یک مورد، خطابه و سخنرانی جزء متن دین قرار گرفته و یکی از فرائض است نظیر نماز، روزه،حج،زکات،خمس و امثال اینها و آن در نماز جمعه است. اسلام یک نماز هفتگی دارد که نام آن، نماز جمعه است. در خود قرآن کریم از این نماز بخصوص یاد شده است و آن در سوره جمعه است: «یا ایها الذین آمنوا اذا نودی للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید چون در روز جمعه برای نماز ندا داده شود پس به سوی ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید که این برای شما بهتر است، اگر بدانید. (سوره جمعه، آیه 9) به اتفاق تمام مفسرین شیعه و سنی مقصود از این نماز، نماز جمعه است. 
به ادامه مطلب بروید

يكی از گناهان، استخفاف نماز يعنی سبك شمردن نماز است. نماز نخواندن يك گناه بزرگ است و نماز خواندن اما نماز را خفيف شمردن، استخفاف كردن، بی اهميت تلقی كردن گناه ديگری است. پس از وفات امام صادق علیه السلام، ابوبصير آمد به ام حميده تسليتی عرض كند. ام‏ حميده گريست. 
ابوبصير هم كه كور بود گريست. بعد ام حميده به ابوبصير گفت: ابوبصير! نبودی و لحظه آخر امام را نديدی، جريان عجيبی رخ داد. 
امام در يك حالی فرو رفت كه تقريبا حال غشوه‏ای بود. بعد چشمهايش را باز كرد و فرمود: تمام خويشان نزديك مرا بگوئيد بيايند بالای سر من حاضر شوند. ما امر امام را اطاعت و همه را دعوت كرديم. وقتی همه جمع شدند، امام در همان حالات كه لحظات آخر عمرش را طی می‏كرد يك مرتبه  چشمش‏ را باز كرد، رو كرد به جمعيت و همين يك جمله را گفت: «ان شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلوة» هرگز شفاعت ما به مردمی كه نماز را سبك‏ بشمارند، نخواهد رسيد. اين را گفت و جان بجان آفرين تسليم كرد. 

اذان، اين سروش غيبى و اين نداى آسمانى، يك اعلان عمومى و معنوى جهت آمادگى براى نماز و انجام فريضه بزرگ الهى است.

اذان ارزش و جايگاه والايى در شريعت محمدى(ص) دارد.
اذان دعوت به سوى عبادت و بندگى خدا است و مؤذن با آهنگ رسا و روح بخش، امت اسلام را به نماز و مناجات فرا می‏خواند.

 امام رضا(ع) در باره فلسفه و حكمت اذان مى‏فرمايد:

1 - آن‏كس را كه فراموش كار است، ياد آور باشد و آن‏كس را كه غافل است متنبه سازد.
2 - فهماندن وقت نماز، براى كسيكه اشتغال دارد.(مشغول به كار است)
3 - دعوت مردم به پرستش خالق و ترغيب در آن است.
4 - اذان‏ گو، اقرار به توحيد دارد و ايمان را آشكار مى‏سازد و اسلام را اعلان میكند و آن‏كس را كه فراموش كرده يادآورى مى‏نمايد.(من‏لايحضره‏الفقيه،ج 1،ص 299)

بر هيچ اهل علمي پوشيده نيست كه در شكل گيري شخصيت هر فرد، مقطع جواني از جايگاه خاص و اهميت ويژه‎اي برخوردار است.

  شايد بتوان گفت كه ثبات شخصيت هر انساني در اين سنين آغاز و به هر نحوي كه شكل گيرد غالباً به همان صورت قوام يافته و تثبيت مي‎گردد و به همين دليل در روايات بر اهميت و برتري اين مقطع سني تأكيدات زيادي رفته و نيز روانشناسان اين دوره را حيات مجدد انسان ناميده‎اند.

  صاحب شريعت اسلام، حضرت خير الانام كه از سرچشمة وحي الهام مي‎گرفت در تكريم و احترام به جوانان فرمودند:

  فضل الشابّ العابد الذي يَعبُدُ في صباه علي الشيخ الذي يَعبُد بَعْدَ ما كَبُرَتْ سِنُّهُ كفضلِ المرسلين علي ساير النّاس.

  «فضيلت و برتري جوان عابد كه از آغاز جواني خدا را عبادت كند بر پيري كه وقت پيري مشغول عبادت گردد چون فضيلت پيغمبران است بر ساير مردم».[1]

  و در جاي ديگر با اشاره به ارزش جواني مي‎فرمايد: اغتنم شبابك قبل هرمك.

  «جواني‎تان را قبل از فرارسيدن پيري غنيمت و قدر بدانيد».[2]

  بقیه در ادامه مطلب

اصل اول، خيرخواهي است و مهم است نيت ما براي هدايت مخاطب به سوي نماز از روي خيرخواهي باشد نه قصد تخريب و ضايع كردن. وقتي نيت ما خير باشد قطعا ً گفتار ما نيز گوياي نيت قلبي ما خواهد بود.

  اصل دوم، احترام به مخاطب و حفظ كرامت و شخصيت و انسانيت مخاطب است. ممكن است به كسي كه مي‌خواهيم تذكر بدهيم و او را به كار نيك و پسنديده‌اي مثل اقامه نماز و مسجد دعوت كنيم يا از كار زشت و ناپسندي باز داريم، چه بسا در بسياري موارد ديگر او از ما بيشتر بداند و بفهمد و فقط در اين مورد مرتكب خطا شده است.

 اصل سوم، شناخت و آگاهي است، بدين معنا كه خود ما به عنوان دلسوز و ناصح امين، نسبت به موردي كه مي‌خواهيم به مخاطب تذكر دهيم، بايد از لحاظ شرعي و قانوني و عرفي اطلاعات كافي داشته باشيم.

  اصل چهارم، كنجكاوي بي‌مورد و افراطي در مورد مخاطب است كه ممنوع است، زيرا سد بزرگي براي برقراري ارتباط با او مي‌شود.

 اصل پنجم، صبر است كه كليد كاميابي است. در مقابل ناملايمات و سختي‌هاي ‌احتمالي تبليغ احكام دين، بايد صبور بوده و استوار باقي بمانيم و عجله و شتابزده و احساساتي اقدام نكنيم.

 اصل ششم، عدم اصرار به مخاطب، زيرا وظيفه ما در مقابل افرادي بي‌نماز و سهل‌انگار در نماز، فقط تذكر دادن دوستانه است. تذكر بدهيم و عبور كنيم و اصلا ً با مخاطب دهن به دهن نشويم، حال اگر در مقابل يك منكر چندين نفر به مخاطب تذكر دهند، فرد ناخود‌آگاه خود را ملزم به رعايت معروف و ترك منكر مي‌بيند.

 اصل هفتم كه آخرين اصل از جذب مخاطب به نماز است، برخورد ساده اما هنرمندانه است به گونه‌اي كه در جذب مخاطب به نماز و امر به‌معروف و نهي از‌منكر بايد مانند هر اثر هنري، تلاش كرد تا محتوايي خوب در شكلي اثر‌گذار به مخاطب ارائه شود و نبايد براي يك موضوع هميشه از يك روش ثابت استفاده كرد، بلكه لازم است گاهي با نگاهي به مخاطب و شرايط حاكم بر زمان، ارتباط، روش مناسب و شايسته‌اي را انتخاب كنيم.

 و اما گام های اساسي جذب مخاطب در ادامه مطلب